Sanayi Tarihçesi

Adıyaman’ının sanayi ile tanışma tarihi 1955’tir. Tekstil sektörü ile ilgili entegre bir tesisin kurulması amacıyla 1955 tarihinde “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk Anonim Şirketi kurulmuş ve 1967 yılında üretime geçmiştir. 1973–1975 tarihleri arasında Çimento, Süt ve Yem Fabrikası tesislerinin Adıyaman’da kurulması ile ilgili etüt proje bazında birtakım çalışmalar başlatılmıştır.

Kalkınmada Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet yardımları ve teşvikler ile temin edilen uzun vadeli ucuz maliyetli kredilerle sanayide ve yatırımlarda gözlemlenebilir bir hareketliliğin oluştuğu ancak, alınan kredilerin iyi değerlendirilememesi ve yatırımcıların yönlendirilememesi nedeniyle arzulanabilir bir yatırım hamlesinin yapılamadığı görülmektedir. 1988 yılından sonra birtakım tekstil ve un fabrikaların faaliyete geçmesiyle yatırımlarda nispi bir artışın olduğu görülmektedir. 

Adıyaman’ın Bugünkü Sanayi Durumu;

5084 ve 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili Yasaların yürürlüğe girmesiyle yatırım artışlarında ve istihdamda büyük artışlar olmuştur.

Zamanında ve rasyonel kararlarla Türkiye genelinde gelen taleplerin değerlendirilmesi ve yatırma dönüşmesi bakımında il çok iyi bir performans göstermiştir. 100’ün üzerinde gelen taleplerin tamamı değerlendirilerek, öncelikli olarak en fazla istihdam, en yüksek katma değer yaratacak ve ileri teknoloji gerektiren sektörler öncelikli olarak değerlendirmeye alınarak arsa tahsis işlemleri yapılmış, tahsisi yapılan parseller üzerinde fabrikalar yapılarak birçoğu faaliyete geçmiştir.

Genel olarak il ve ilçelerinde Sanayi Sicil Belgesi almış 558 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin tamamı fiili olarak üretim yapmaktadır. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir.

Özetle Adıyaman Sanayisi;

• Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olmakla birlikte son yıllarda özelikle tekstil, gıda ve mermer sektörü yatırımlarında sanayileşme eğilimi görünmektedir.
• Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir.
• Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir.
• Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir.
• Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir.
• Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır.
• En önemli yer altı zenginliği petroldür.
• Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün yaklaşık %20’si Adıyaman bölgesinde üretilmektedir.
• Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir.

SANAYİ PROFİLİ

Bu gün itibariyle İlimiz genelinde merkez ve ilçeler dahil, değişik alan ve sektörde sanayi sicil belgesi almış 558 işletmemiz mevcut olup,  bu işletmelerde 17.299 kişi istihdam edilmektedir. Adıyaman ilinde sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı incelendiğinde; ilk sırada %19,35 ile Giyim eşyalarının imalatı, ikinci sırada %17,56 ile  Gıda ürünlerinin imalatı, üçüncü sırada ise %16,13 ile Elek. , gaz, buhar ve havalandırma sistemleri üretim ve dağıtımı alt sektörlerinin yer aldığı görülmektedir.

Adıyaman ilinde 2021 yılında sanayi sektöründe toplam 17.299 kişi istihdam edilmiştir. İlde sanayi sektörünün istihdamında; %45,29 ile 14. Giyim eşyalarının imalatı, %21,05 ile 13.Tekstil ürünlerinin imalatı, %6,34 ile 23. Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı alt sektörleri ilk üç sırada yer almaktadır.

Adıyaman ilinde 2021 yılında yıllık işletme cetveli veren toplam 558 sanayi işletmesinin; çalışan sayısına göre %52,69 'i mikro, %27,96 'i küçük, %12,01 'i orta ve %2,33 'i büyük ölçekli işletmelerdir. İşletmelerin %5,02 'i 2021 yılında istihdam bildirmemiştir. Bu işletmelerin bir kısmı ücretli çalışan istihdam etmeyen ve sahipleri SGK, 5510 sayılı Kanunun 4-1/b maddesi kapsamında sigortalı (BAĞ-KUR)  olan işletmeler, bir kısmı ise 2021 yılında üretim faaliyetinde bulunmayan işletmelerdir. 

Mikro, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin paylarının ülke ortalamalarından yüksek olduğu ilde; işletmelerin ölçek yapısı ülke ortalamalarından ayrışmaktadır.

Adıyaman İli Sanayisi Ölçek Dağılımı  (2021)

Kaynak: SSBS, rapor tarihi: 06.07.2022

Not: İstihdam olmayan işletmeler, ücretli çalışanı olmayan, yeni kurulduğu için istihdam beyan etmeyen veya ücretli istihdamın gerekli olmadığı güneş ve rüzgar enerjisi üreten işletmelerdir.

YATIRIM TEŞVİKLERİ

Adıyaman İlinin de içinde bulunduğu, 23 İli kapsayan özel sektöre yönelik olarak geliştirilen Cazibe Merkezleri Programının (CMP) uygulanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 11/01/2017 Tarih ve 29945 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

         Adıyaman ilinin 6. Bölge Teşviklerinden yararlanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 22/02/2017 tarih ve 29987 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Adıyaman’da Organize sanayi Bölgeleri içinde yapılan yatırımlar 6. Bölge teşviklerinden faydalanmaktadır.

2021 Yılında Alınan Yatırım Teşvik Belgeleri İstatistik Bilgileri

A) İLİN TİCARET YAPISI

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin diğer illeri gibi Adıyaman'da da iç ticaret ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Mevcut sanayi yapısında tarımsal kaynak potansiyeline bağlı olarak gelişme göstermiştir.

Temel gıda maddelerinin büyük çoğunluğu ile dayanıklı tüketim mallarının hemen, hemen tamamı başta Gaziantep ve Adana illeri olmak üzere diğer merkezlerden temin edilmektedir.

El sanatlarına yönelik olarak kilim, savan ve el dokuma halıları üretilmekte ve çevre illerle birlikte diğer illere gönderilmektedir. Bunların dışında tarım ürünleri yanında tekstil sektöründe üretimi gerçekleştirilen iplik de diğer illere gönderilmektedir.

Tarım ürünleri içerisinde buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, tütün, fıstık ve üzüm gibi ürünler özellikle komşu illere gönderilmektedir.

Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda bulunmaktadır.

Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları bulunmaktadır.

B) İLİN DIŞ TİCARETİ

1- Adıyaman İline Ait İhracat Bilgileri

2-İhracatın Sektörlere Göre Dağılımı

4- Adıyaman İline Ait İthalat Bilgileri

5- İthalatın Sektörlere Göre Dağılımı

C) ADIYAMAN İLİ MARKA VE PATENT İSTATİSTİKLERİ

1-Marka Başvuru Ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı

2-Patent Başvuru Ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı

D) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ

1- Adıyaman Merkez Organize Sanayi Bölgesi

• Adıyaman Merkez OSB’de İlk çalışmalar 1991 yılında başlamış 1995 yılında yapılan kamulaştırma ile 150 hektar alan üzerine kurulmuştur.
• 2004 yılında 34 hektarlık alan ilave edilmiş ve 2013 yılında da 107 hektarlık ilave alanla birlikte toplam alan 291 hektara ulaşmıştır.
• Adıyaman OSB’de 152 sanayi parseli oluşturulmuştur.
• Cazibe Merkezleri Programının yürürlüğe girmesiyle ilimize gelen yatırım yeri taleplerini karşılamak için Merkez OSB’de yer kalmadığından 3. genişletme çalışması başlatılmıştır. Genişletilecek alanın büyüklüğü 65 Hektardır.

2- Besni Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Besni Organize Sanayi Bölgesi 2002 yılında yer seçim çalışmaları başlatılmış, 09.06.2005 tarihinde 230 sicil numarasıyla tüzel kişiliği tescil edilmiştir.
• Besni OSB 124 hektar alandan oluşmaktadır.
• Besni OSB alanı içerisinde bulunan şahıslara ait mülkiyetlerin yaklaşık % 60 lık kısmının kamulaştırma işlemi tamamlanmıştır. Kalan kısmın kamulaştırma işlemi devam etmektedir.
• Besni OSB’de 43 sanayi parseli bulunmaktadır.
• Besni OSB’nin imar, altyapı ve parselasyon planları tamamlanarak yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.

3- Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Adıyaman Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 110 hektarlık alandan oluşmuş olup 2 etaba bölünmüştür. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 50 hektardan oluşurken II. etap 60 hektarlık alandan oluşmaktadır.
• Toplamda 23 adet sanayi parseli bulunmaktadır.
• I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.
• II. etabın imar planı, kamulaştırma ve parselasyon uygulamaları hazırlanmış olup  altyapı yapım işi ihale edilmiş ve geçici kabulü yapılarak teslim alınmıştır.

4- Kahta Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Adıyaman Kâhta Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 160,50 hektarlık alandan oluşmuş olup 2 etaba bölünmüştür. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 95,69 hektardan oluşurken II. etap 64,81 hektarlık alandan oluşmaktadır.
• Toplamda 105 adet sanayi parseli bulunmaktadır. I. etap sınırları dahilinde 57 adet sanayi parseli bulunmakta olup 48 adet sanayi parseli II. etapta yer almaktadır.
• I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.
• II. etabın kamulaştırma ve revizyon imar planı çalışmaları tamamlanmış olup parselasyon uygulamaları devam etmektedir.

5- Adıyaman Mermer İhtisas OSB

Adıyaman Mermer İhtisas OSB, 22/12/2017 tarihinde 340 Sicil numarası ile tescil edilmiş olup sektör grubu mermer ihtisastır.

OSB imar planı, hali-hazır harita,  jeolojik ve jeoteknik etüt rapor ve projeleri hazırlanmış olup Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na onaya sunulmuştur. Onaylanan imar planında toplamda 41 adet sanayi parseli, idari alanlar, sosyal ve teknik hizmet alanları oluşturulmuştur. 1. etap planında ise 22 sanayi parseli, idari alanlar, arıtma tesisi, sosyal ve teknik hizmet alanları oluşturulmuştur.

      1. Etap planında 3000-5000 m² arası 11 adet, 5000-7000 m² arası 7 adet,10.000-20.000 m² arası 3 adet ve 20.000 m² üzeri 1 adet sanayi parseli bulunmaktadır. 2022 yılı son yarısında yatırımcılara parsel tahsisi yapılması ve alt yapı inşaatına başlanması hedeflenmektedir.

E) COĞRAFİ İŞARETLER